نامه انجمن متخصصان زنان به وزیر بهداشت در خصوص سونوگرافی
Contact the author of the petition
نامه انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران به وزیر بهداشت درخصوص آخرین بخشنامه سونوگرافی
2018-03-03 09:40:15جناب آقای دکترسید حسن قاضی زاده هاشمی
وزیر محترم بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
با سلام و احترام
بدینوسیله و به عنوان نماینده متخصصان زنان و زایمان کشور به استحضار میرساند که با سابقه ای چندساله، صلاحیت انجام سونوگرافی در رشته زنان محل اختلاف میان متخصصان زنان و متخصصان رادیولوژی است که همچنان ادامه دارد. لیکن این اختلاف مجددا و متأسفانه بصورتی علنی ظهور یافته و با حاشیه هایی نیز همراه شده است. صرف نظر از علل بروز و اهدافی که دانسته یا نادانسته از دمیدن در آتش این قبیل اختلافات در میان اهل حرفۀ پزشکی دنبال می شود شایسته است چند نکته‌ای اظهار گردد:
1. تاریخچه سونوگرافی حکایت از آن دارد که نخستین بار سونوگرافی به جهت اطمینان از مضرات پرتوهای ایکس و مآلاً رادیولوژی کلاسیک بر جنین بانوان باردار بعنوان ابزاری کم خطر توسط متخصصان زنان در امور زنان و مامایی بکارگرفته شده است. نکته جالب آن است که نخستین دستگاه سونوگرافی در ایران توسط متخصصان زنان بکارگرفته شد.(بیمارستان زنان سابق، دکتر جهانشاه صالح)
2. کتاب‌های مرجع سونوگرافی غالباً توسط متخصصان زنان و مامایی نگاشته شده اند و یا شمار قابل توجهی از نویسندگان متخصص زنان و مامایی هستند. این امر مؤید صلاحیت متخصصان زنان در بکارگیری فن آوری و ابزاری است که آموزش آن را برعهده دارند و برای آن کتاب می نویسند. (کتاب کالن و فلیشر ، دو کتاب مرجع سونوگرافی زنان و مامایی) (1) 3. در برنامه آموزشی دوره تخصصی زنان و مامایی در نمای کشورهای صاحب سبک سونوگرافی گنجانده شده و سنجش دانش و توانایی دانشجویان دوره تخصصی نیز از فاکتورهای موثر در اعلام فارغ التحصیلی آنان است. (کاریکلوم آموزشی دستیاران زنان و مامایی آمریکا (2-5) ).
4. آموزش سونوگرافی در کاریکلوم دستیاران زنان مامایی ایران در سال 1389 گنجانده شده است و دستیاران این رشته از سال 1 تا سال 4 آموزش سونوگرافی را در بخش های مربوطه گذرانده و در امتحانات ارتقاء و امتحان بورد مورد آزمایش تئوری و عملی قرار می گیرند. در حال حاضر نیز برنامه آموزشی سونوگرافی به متخصصان زنان همچنان ادامه داشته و این مهم در هیچ زمانی مورد غفلت واقع نشده است. (کاریکلوم آموزشی دستیاران زنان و مامایی) (6)
5. در آخرین نشست علمی انجمن های معتبر بین المللی در ارتباط با آموزش سونوگرافی در دوره تخصصی و کاربرد آن در طبابت توسط متخصصان زنان مامایی در ژانویه 2018 مورد تایید مجدد قرار گرفت و به عنوان یک سند علمی به همه مراکز آموزش دستیاری زنان ابلاغ شد. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2017.10.016 (7) در این نشست علمی تأکید می‌شود که سونوگرافی بخش لاینفک از آموزش رشتۀ زنان و مامایی است که امکان بررسی آناتومیک و فیزیولوژیک جنین و آناتومی لگن را که توسط افرادی که به خوبی با فیزیولوژی و آناتومی آشنایی دارند می دهد. این وسیله نسبتاً ارزان و قابل حمل است و بدون اشعه اما چون وابسته به انجام دهنده است مهارت بسیار مهم است.
لذا این consensus تأکید می کند که لازم است همه مراکزی که برنامه آموزشی تخصص رشته زنان مامایی را دارند از این کوریکلوم به عنوان یک برنامه استاندارد استفاده نمایند. صرفنظر از موارد عنوان شدۀ فوق در طی نامه شماره 28817/ 2/ س مورخ 25/8/1387 معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجازه سونوگرافی برای متخصصان زنان و مامایی صادر گردید. لیکن در کمال ناباوری و طی دو نامه اداری پی در پی با شماره 26823/د400 مورخ 4/11/1396 و شماره 28316/د400 مورخ 23/11/1396 ناقض نامۀ صدرالذکر است و صرف نظر از صلاحیت اداری امضاکنندۀ نامه ها متضمن نکاتی است که به یکدیگر ارتباط چندانی ندارند. توجها آن که اصل صلاحیت انجام سونوگرافی یک موضوع است و دریافت مبلغ و دستمزد در مقابل آن موضوع دیگر کما آن که چنانچه پزشکی صالح به انجام سونوگرافی باشد گرفتن یا نگرفتن وجه نمی تواند صلاحیت مذکور را زایل کند. اعمال حرفه تنها امری علمی و اموری بینظر گرفتن یا نگرفتن پول توسط ارائه کننده و فقیر و محروم بودن یا نبودن دریافت کننده خدمت موجد یا زایل کننده صلاحیت اهل حرف نیست. اگر پزشکی بلد است سونوگرافی نماید و باید به نتیجه سونوگرافی وی اعتماد کرد .پس به این که در دل شهر تهران مشغول کار است یا روستاهای دورافتاده بلوچستان و پول می گیرد یا نمی گیرد، بی ارتباط است و اینها موضوعات جداگانه ای هستند.
جناب وزیر واضح و مبرهن است که پزشکان باید بکارگیری ابزار کارشان را بلد باشند و بهترین دستگاه و وسایل را برای تشخیص و درمان بیمارانشان بکارگیرند. پزشکان متخصص زنان و زایمان در تمام دنیا سونوگرافی می آموزند و آن را بکار می گیرند و این توانایی ها برای آنان موجد حقی است که نمی تواند بازستانده شود. لذا از آن مقام منیع استدعا داریم تا تعیین تکلیف منطقی و مبتنی بر شواهد علمی موضوع مورد مناقشه از دو نامۀ اداری مذکور رفع اثر نمایند. ضمناً اشعار می دارد که توسل به عناوینی چون تبدیل مطب به موسسه جز ایجاد موجبات تعرض برخی اشخاص و نهادها به تمامیت مالی و روانی و حیثیتی پزشکان و دلسرد شدن بیش از پیش این مرهم گذاران بر درد بیماران نتیجه ای در بر نخواهد داشت. ضمن آن که لازم است مقام معظم وزارت به تبصره ذیل ماده یک قانون امور پزشکی و دارویی مصوب سال 34 و اصلاحات و الحاقات آتی آن که راجع به مفهوم موسسه و مصادیق دیگر آن و لزوم تصویب امور هیات وزیران انساء شده و نیز مدلول صریح قانون چگونگی تصمیم وظایف و صلاحیت شاغلان حرف پزشکی مصوب 1376 توجه کافی مبذول و با جلب همکاری سازمان نظام پزشکی به رفع معضلات جاری و آتی اهتمام ورزند. اصدار اوامر شایسته مورد استدعاست.
منابع:
1. Callen's ultrasonography in obstetrics and gynecology, 6th. ed, 2017.
2. Accreditation Council for Graduate Medical Education (ACGME). Obstetrics and gynecology case logs: national data report. Available at: https://www.acgme.org/Portals/0/PDFs/220_National_Report_Program_Version_2015-2016.pdf. Accessed Aug 18, 2017.
3. American Institute of Ultrasound in Medicine. AIUM ultrasound practice accreditation. Available at: http://www.aium.org/accreditation/accreditation.aspx. Accessed Aug. 18, 2017.
4. American Institute of Ultrasound in Medicine.AIUM practice guideline for the performance of obstetric ultrasound examinations. J Ultrasound Med 2013;32:1083-101.
5. Lee W, Hodges AN, Williams S, Vettraino IM, McNie B. Fetal ultrasound training for obstetrics and gynecology residents. Obstet Gynecol 2004;103:333-8.
6.http://cea.kmu.ac.ir/Images/UserUpload/Document/cea/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%20%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C/CurriculumTakh_Zanan.pdf 7. Alfred Abuhamad, , etc (January 2018). Obstetric and gynecologic ultrasound curriculum and competency assessment in residency training programs: consensus report. Volume 218, Issue 1, Pages 29–67. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2017.10.016.
اعظم السادات موسوی رئیس انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران